گوشت شکار؛ میراثی از طبیعت – Game Meat: A Legacy from Nature
مقدمه – Introduction
شکار از نخستین فعالیتهای بشری برای بقا بوده است. انسان اولیه برای تأمین غذا و پوشاک به شکار متکی بود و این عمل به مرور به بخشی از سنتها و فرهنگ جوامع تبدیل شد. امروزه نیز گوشت شکار (Game Meat) به دلیل طعم منحصربهفرد و ارزش غذایی بالا، همچنان جایگاه ویژهای در رژیم غذایی برخی کشورها دارد.
گوشت شکار چیست؟ – ?What is Game Meat
گوشت شکار به گوشت حیواناتی گفته میشود که در طبیعت آزاد زندگی میکنند و پرورشی نیستند. این حیوانات در زیستگاه طبیعی خود تغذیه کرده و بهوسیله شکار به دست میآیند. گوشت شکار میتواند شامل پستانداران، پرندگان و حتی خزندگان در برخی فرهنگها باشد.


انواع جانوران شکار شونده – Types of Game Animals
** پستانداران وحشی – Wild Mammals **
1- آهو و غزال (Gazelle, Antelope)
2- گوزن و شوکا (Deer, Roe Deer)
3- کل و بز کوهی (Wild Goat, Ibex)
4- خرگوش وحشی (Wild Rabbit)
5- گراز وحشی (Wild Boar) – در برخی فرهنگها مصرف میشود.
** پرندگان وحشی – Wild Birds **
– کبک، تیهو و قرقاول (Partridge, See-See Partridge, Pheasant)
– کبک دری (Chukar)
– اردک وحشی و غاز وحشی (Wild Duck, Wild Goose)
– کبوتر جنگلی (Wild Pigeon)
** سایر گونهها – Other Species **
– بلدرچین وحشی (Wild Quail)
– خزندگان یا دوزیستان در برخی کشورها (Reptiles and Amphibians)




نقش شکار در تغذیه و سنتهای ایرانی – The Role of Hunting in Iranian Food and Traditions
در ایران باستان، شکار تنها راه تغذیه نبود بلکه جایگاه فرهنگی و اجتماعی داشت. شاهان هخامنشی و ساسانی شکارگاههای سلطنتی داشتند و شکار نمادی از شکوه و اقتدار بود. در فرهنگ محلی ایران نیز، گوشت شکار بهویژه گوشت کبک و بز کوهی، غذایی ویژه و مجلسی برای مهمانان خاص محسوب میشد.
ارزش غذایی گوشت شکار – Nutritional Value of Game Meat
– پروتئین بالا: به دلیل تحرک زیاد حیوانات وحشی.
– چربی کمتر: نسبت به دامهای پرورشی.
– اسیدهایی چرب مفید (امگا-۳): ناشی از تغذیه طبیعی.
– مواد معدنی غنی: شامل آهن، روی و فسفر.
بر اساس تحقیقات Journal of Food Composition and Analysis، گوشت گوزن و خرگوش از نظر ارزش تغذیهای سطح بالایی داشته و چربی اشباع آنها کمتر از گوشت گاو است.
تفاوت گوشت شکار با گوشت دامهای پرورشی – Difference Between Game Meat and Farmed Meat
1- منبع تغذیه – Feeding Source
دامهای پرورشی: خوراکهای صنعتی و کنترلشده.
شکار: گیاهان و منابع طبیعی.
2- ارزش غذایی – Nutrition
– گوشت شکار : پروتئین بیشتر، چربی کمتر.
– گوشت پرورشی: چربی بالاتر، پروتئین کمتر.
3- طعم و مزه – Taste and Texture
– شکار: طعمی قویتر و طبیعیتر.
– پرورشی: طعمی یکنواخت و ملایم.
4- دسترسی و قیمت – Availability and Price
– شکار: کمیاب و گاه لوکس.
– پرورشی: فراوان و ارزانتر.

چرا گوشت شکار خاص و متفاوت است؟ – Why is Game Meat Unique
– منشأ طبیعی و بدون دخالت هورمونها (Natural and Hormone-Free).
– طعم غنی و اصیل (Rich and Authentic Taste).
– سلامت بیشتر به دلیل چربی اشباع کمتر (Healthier with Less Saturated Fat).
– جایگاه فرهنگی و تاریخی (Cultural and Historical Value).
نتیجهگیری – Conclusion **
گوشت شکار ترکیبی از تغذیه سالم، تاریخ و فرهنگ است. این گوشت به دلیل ارزش غذایی بالا، چربی کمتر و طعم منحصربهفرد، جایگاه ویژهای در سفره ایرانی و جهانی دارد. با این حال، شکار بیرویه تهدیدی برای گونههای جانوری است. بنابراین استفاده از گوشت شکار باید با رعایت قوانین محیط زیست و اصول پایدار همراه باشد.
منابع – References
-
Hoffman, L. C., & Wiklund, E. (2006). Game and venison—meat for the modern consumer. Meat Science, 74(1), 197–208. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2006.04.005
– بررسی علمی ارزش تغذیهای و ویژگیهای حسی گوشت شکار. -
Wiklund, E., Farouk, M. M., & Finstad, G. (2014). Venison: Meat from deer, reindeer and moose. In Encyclopedia of Meat Sciences (2nd ed., pp. 310–318). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-384731-7.00181-5
– مرجع معتبر درباره کیفیت و ترکیب گوشت گوزن و سایر نشخوارکنندگان وحشی. -
USDA FoodData Central. (2023). Nutrient profiles: Venison, Rabbit, Wild Duck. Retrieved from https://fdc.nal.usda.gov
– پایگاه داده رسمی وزارت کشاورزی آمریکا درباره ارزش غذایی گوشت شکار. -
EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM). (2010). Scientific Opinion on Lead in Food. EFSA Journal, 8(4), 1570. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2010.1570
– مقاله علمی درباره خطرات وجود سرب در گوشت شکار ناشی از ساچمه. -
FAO, CIFOR, CIRAD & WCS. (2020). Guidance for a more sustainable wild meat sector. Rome: FAO. https://doi.org/10.4060/cb1274en
– راهنمای جامع فائو درباره مدیریت پایدار و استفاده مسئولانه از گوشت شکار. -
Encyclopaedia Iranica. (n.d.). Hunting in Iran. Retrieved from https://iranicaonline.org
– بررسی تاریخی و فرهنگی نقش شکار در ایران. -
سازمان حفاظت محیط زیست ایران. آییننامه اجرایی قانون شکار و صید. بازیابی از: https://doe.ir
– مرجع رسمی قوانین و مقررات مربوط به شکار در ایران